Organik Ürün Nedir?
Organik ürünler bitkisel ve hayvansal üretimin; ilk aşamasından tüketiciye ulaşıncaya kadar olan bütün aşamalarında, insana, çevreye ve ekosisteme zararlı herhangi bir kimyasal, katkı maddesi, GDO gibi girdiler ve yöntemler kullanılmadan işlenen kontrollü ve sertifikalı ürünler “organik ürün” olarak adlandırılır.
Organik ürünler kanun ve yönetmeliklerce tanımlı şartlar dahilinde, tüm süreçte izlenebilirliğin sağlandığı, her bir verinin kayıt altına alındığı bir yöntemle üretilir.
Organik Ürünü Nasıl Tanıyabilirim?
Tüm ambalajlı organik ürünlerde, organik ürün logosu kullanma zorunluluğu vardır. Ayrıca sertifikalandıran kuruluşun bilgileri de yer almalı ve gerektiğinde sertifika sunulmalıdır. Bu logoları üzerinde bulundurmayan ürünler organik olarak piyasaya sunulamaz, bu ürünler için reklam ve tanıtım yapılamaz veya eko, bio gibi kısaltmalarla patent için başvurulamaz. İthal organik ürünlerde de bu logonun kullanımı zorunludur.
Bir ürünün organik sertifikalı olmadığı halde, organik sertifikalı bir ürünü çağrıştıracak şekilde tanıtımının yapılması ve pazarlanması kanunen yasaktır. Bir ürünün üzerinde yazan bio, eko, doğal, naturel, katkısız, köy ürünü, saf ürün gibi ifadeler o ürünün organik bir ürün olduğu anlamına gelmez.
Organik Ürünler Nelerdir?
Taze ve kuru meyve sebze, hayvansal ürünler, işlenmiş ve paketlenmiş gıdalar, tekstil, oyuncak, kişisel bakım ürünleri, temizlik malzemeleri, mobilya gibi pek çok alanda organik ürün bulmak mümkündür.
Türkiye’de sadece gıda ürünleri resmi mevzuata göre organik olarak belgelendirilmektedir. Gıda dışı ürünlerde de özel standartlara göre organik ürün sertifikasyonu yapılmaktadır.
Neden Organik?
- Organik gıda daha besleyicidir çünkü organik yetiştirme ve işleme sürecinde gıdaların besin ögeleri daha fazla korunur. Vücut bunlardan daha fazla faydalanabilir, daha iyi sindirir, vücudun direnç ve bağışıklık sistemini geliştirir.
- Organik ürün sağlıklıdır çünkü üretiminde sağlığa zararlı, cildi tahriş eden, bağışıklığı düşüren, çevresel kaynakları kirleten ve vücutta biriken zararlı kimyasallar kullanılmaz. Bu nedenle sadece tüketenlerin değil üreticilerin ve ailelerinin de sağlığını korur.
- Organik ürünler rahatlıkla izlenebilen güvenilir kaynaklardan gelir. Tüm organik çiftlikler, üreticiler, fabrikalar ve ürünler bütün dünyada belirli standartlara göre düzenli olarak denetlenir.
- Organik ürün çevre dostudur; toprağı, havayı, su kaynaklarını, genetik düzeni ve biyolojik çeşitliliği korur, destekler, bunların sürdürülebilirliğini sağlar. Ayrıca toprak erozyonunu engeller, tüm bu eylemleri yaparken yenilenebilen enerji kaynaklarından faydalanır, enerji tüketimini ve karbon salınımını düşürür.
Organik Ürünler Kim Tarafından, Nasıl ve Hangi Sıklıkta Kontrol Ediliyor?
Organik ürünlerin tüm denetim ve belgelendirme işlemleri, T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca yetkilendirilen ve denetlenen akredite Kontrol ve Sertifikasyon Kuruluşları (KSK) tarafından yapılır. Bütün organik ürünler ve üretim süreçleri ilgili yönetmeliğe göre, haberli ve habersiz kontrol edilir.
Organik Pazarlar (Eko-pazarlar), İnternet Siteleri, Marketler, Dükkânlar Nasıl Denetleniyor?
Organik pazarlar yasa gereği belediyeler tarafından yönetiliyor ve denetleniyor. Ayrıca İzmir Bostanlı ve Balçova Ekopazarları, ETO desteği ve denetimleriyle yürütülüyor. Ekopazarlar, internet siteleri, süpermarketler ve organik dükkânlar ise T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından belirli aralıklarla denetleniyor.
Ayrıca tüketici şikâyetlerini de dikkate alan Bakanlık teşkilatı, özel olarak da ilgili noktalara denetime gidiyor.
Organik Ürün İle Doğal, %100 Naturel, Köy/Çiftlik Ürünü, Arılı veya Hormonsuz Ürünler Arasında Fark Var Mıdır?
Bir ürünü Organik veya Ekolojik olarak adlandırmak için bir yasal düzenlemeye ve kontrol mekanizmasına bağlı olmak ve bu ismi ancak izin ile kullanmak gereklidir. Semt pazarlarında, dükkânlarda ya da yol kenarlarında sık sık gördüğümüz “doğal, natürel, saf, hakiki, hormonsuz, köy ürünü” vb. olarak adlandırılan gıdaların resmi veya genel bir tanımı, kriteri, standardı ve yönetmeliği bulunmamaktadır. Bu nedenle organik ürün konusu suistimale açıktır. Herhangi bir denetime ve belgeye tabi olmayan doğal ürünlerin gerçek olup olmadığı, tamamen kişisel bilgiye, deneyime ve güvene dayalıdır.
Tüketicilerde hem sağlıklı beslenme bilinci ve güvenilir gıda arayışı hem de endüstriyel gıda sektörüne karşı güvensizlik arttıkça, bu tür suistimaller yaygınlaşmakta ve ne yazık ki tüketicinin güvendiği dükkânlar, pazarcılar, çiftlikler vb. aracılar da bilerek ya da bilmeyerek bu yanlışın bir parçası olmaktadır. Oysa organik ürünler, üretimden tüketiciye ulaşana kadar her aşamada zorunlu kontrollerden geçerek belgelendirilmekte, yani sertifikalandırılmaktadır.
Organik Ürün? Biyolojik Ürün? Ekolojik Ürün?
Evet, hepsi eşanlamlı kullanılmakta. Farklı ülkelerde farklı terimlerin kullanımı yaygınlaşmış durumda. Türkiye’de organik ve ekolojik kelimeleri kullanılıyor, İngiltere’de organik (organic), Almanya’da ekolojik ve biyolojik (ökologish), Fransa’da biyolojik (biologique) kelimeleri kullanılmaktadır.
Organik Mi, Normal Mi?
Organik mi normal mi karşılaştırması yanlıştır, çünkü zaten “normal” olan organik üründür.
Bu yüzden organik olmayan ürünler, “konvansiyonel – alışılagelmiş” ürün olarak adlandırılır.
Organik Tarımın Esasları Ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik
24 Haziran 1991 tarihinde Avrupa Birliği içinde organik tarım faaliyetlerini düzenleyen 2092/91 sayılı yönetmelik yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Avrupa Birliği’ndeki mevzuata uyum sağlamak üzere Organik ürünlerin üretimi, tüketimi ve denetlenmesine dair 5262 sayılı “Organik Tarım Kanunu” 03.12.2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Bu kanun gereğince hazırlanan “Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik” 10.06.2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Organik Ürünlere Güvenebilir Miyim?
Bir ürünün Organik Sertifika sahibi olabilmesi için aşağıda belirtilen şartların sağlanması gerekir.
Avrupa Birliği standart ve kurallarına göre T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yetkilendirdiği (çoğu uluslararası yetkili) sertifika kuruluşları tarafından,
• Tarlanın denetlenerek sertifikalanması,
• Çiftçinin eğitilip, denetlenerek sertifikalanması,
• Tohumun denetlenerek sertifikalanması,
• Doğal Gübrenin denetlenerek sertifikalanması,
• Doğal Böcek İlacının denetlenerek sertifikalanması,
• Yetişen Ürünün denetlenerek sertifikalanması,
• Ürünü İşleyenin denetlenerek sertifikalanması,
• Ürünü Paketleyip Pazarlayanın denetlenerek sertifikalanması,
Uğur ALAGÖZ
Katkı-Kalıntı- Mineral Lab.
Birim Sorumlusu
KAYNAKLAR