Çapraz kontaminasyon, bakteri ve virüslerin kontamine olmuş bir yüzeyden, kontaminasyona maruz kalmamış başka bir yüzeye transfer olmasıyla medyana gelmektedir. Çapraz kontaminasyon dört ana kaynağa sahiptir: Gıdalar, insanlar, ekipman ve çalışma alanları olarak sınıflandırabiliriz.
Gıdalarda Çiğ ve bozulmaya yatkın ürünler zararlı bakterileri kolayca bünyelerinde barındırabilme özelliğine sahiplerdir. örneğin, çiğ et ve mamullerinde doğal olarak yüksek oranlarda Salmonella, Campylobacter ve Listeria gibi gıda kökenli hastalıkların temelini oluşturabilecek zararlı bakterileri barındırabilir. Yanlış saklama koşulları ile diğer gıdalara bulaşma riski yüksektir. Kontaminasyonu önlemek için tüm gıdaların uygun koşullarda muhafaza edilmesi gerektiği bilinmektedir.
Zararlı bakteriler insan bedeninin içinde ve üzerinde yaşayabilmektedirler. Özellikle el, yüz bölgesinde ve kıyafetlerde bulunurlar. Ancak bunlar düşük oranlarda bulunduklarından hastalıklara sebebiyet vermemektedirler. Eğer bu bakteriler vücut veya kıyafetlerden gıdalara bulaşırlarsa ve çoğalmalarına yatkın şartlar mevcutsa, bu gıdalar tüketim için güvensiz hale gelirler. Kontaminasyonu önlemek için steril kıyafet ve ekipmanların kullanılmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.
Kullanılan ekipmanlarda Bakteriler, ekipmanların çatlaklarında , yarıklarında yaşayabilmekte ve çoğalabilmektedir. Bu ekipmanlardan özellikle kesme tahtalarının yüzeyinde yaşayabilirler. Ekipmanlar kullanıldıktan sonra, bakteri taşıyan gıdaların bazı parçaları ekipman yüzeyinde kalabilir. Eğer bu ekipmanlar uygun olarak yıkanmazlarsa, daha sonraki kullanımlarda bakteriler diğer gıdalara taşınabilirler. Kontaminasyonu önlemek için tek kullanımlık ekipmanlar ya da , kullanılan ekipmanların her kullanım öncesi ve sonrası steril hale gelmesini sağlamamız gerekmektedir.
Masa yüzeyleri gibi çalışma alanları insanlar, çiğ gıdalar, temiz olmayan ekipmanlar ya da yere konulmuş karton gibi diğer şeylerle devamlı temas halindedirler. Eğer çalışma masaları uygun olarak temizlenmez ise , bunların üzerine konulan gıdalar kolaylıkla kontamine hale gelebilirler. Kontaminasyonu önlemek amacıyla mevcut çalışma ortamında bulunan patojen mikroorganizmalar, dezenfektanlar ile temizlenip daha sonra yapılacak işleme başlanması gerekmektedir.
standart operasyon prosedürler ile kalite sisteminin sürdürülebilirliğinin sağlanması ve hata payını en aza indirebilmesi için ilgili personel eğitimlerinin verilmesi, izlenebilirliğin sağlanmasında dokümantasyonların önemi oldukça fazladır. Düzeltici faaliyet ve kritik noktaların da tanımlanması gerekir. İnvenura olarak ‘’Değer Verdiklerinizi koruyoruz’’ sloganı ile sağlıklı bir yaşam için kontaminasyon hatalarını en aza indirebilmek adına çalışmalar yürütmeye devam ediyoruz.
”Murat ÖZEL
Laboratuvar Müdürü